Wunderkammer van Zachtheid en Troost

'Al die knuffels zijn van een kind geweest...’   

Vanaf donderdag 17 oktober is de Doelen Wunderkammer van Zachtheid en Troost geopend.
 
Na de succesvolle ‘J.A. Deelder’ editie van afgelopen jaar waarin het oeuvre van de alom gemiste Rotterdamse dichter op een bijzondere wijze werd tentoongesteld, is het tijd voor iets nieuws. Curator Mieke van der Linden sprak tijdens de Deelder-periode, samen met ontwerper van de boekeninstallatie, AMC Fok, veel en vaak diep met de bezoekers van de Wunderkammer. Het viel hen op hoe emotioneel sommige bezoekers waren bij het zien van Deelder’s ‘regenbui van boeken’. In het gastenboek, maar ook in de gesprekken met bezoekers, die soms van heinde en ver kwamen, ging het vaak over het missen en verlangen naar iets dat voorbij is. Maar ook het verlangen naar rust en troost die poëzie bijvoorbeeld kan bieden.
Van der Linden: ’Ik dacht verder na over troost in deze onzekere tijden waarin we met zijn allen zijn beland en hoe we die troost zouden kunnen bieden aan de bezoekers. En zo kwam ik voor de tweede editie uit op de Wunderkammer van Zachtheid en Troost.’ 

De Wunderkammer van Zachtheid en Troost
‘Laten we de ruimte van top tot teen vullen met zachte knuffels, in allerlei soorten en maten!’, was het idee, want knuffels zijn vaak van grote betekenis, niet alleen voor kinderen maar ook voor volwassenen. Fok en Van der Linden stelden zich de vraag hoe het toch komt dat je als kind zo gehecht kan raken aan een knuffel. Een vaak onooglijk schepsel dat jaren overal mee naar toe gesleept wordt, die met je slaapt, op wiens oor je sabbelt en aan wie je je geheimen vertelt.
Er is veel onderzoek naar deze eerste grote liefde gedaan. In de eerste plaats door de Britse psychiater/kinderarts Donald Winnicott (1896 – 1971). Hij stelt dat de liefde van een kind voor zijn/haar knuffel de eerste relatie is buiten die van moeder en kind. Het is belangrijk dat het kind sociale vaardigheden ontwikkelt en dat gebeurt blijkbaar vaak met die ene knuffel.

Knuffels in de kunst
De meeste kinderen lijken tijdens de puberteit te stoppen met hun eerste grote knuffelliefde. Maar er zijn ook volwassenen die hun knuffel juist een ereplaats geven in hun huis. Of er nog steeds mee slapen. Soms ook spelen knuffels een belangrijke rol in het werk van kunstenaars. De Amerikaanse avant-garde muzikant/kunstenaar Charlemagne Palestine maakt gigantische installaties van honderden knuffels (ooit te bewonderen in TENT te Rotterdam en in het Antwerpse M HKA). Terwijl de spraakmakende Britse kunstenaar Grayson Perry zijn teddybeer Alan Measles vaak een grote rol laat spelen in zijn wonderbaarlijke kunstwerken. Fotograaf Mark Nixon bracht in 2013 het ontroerende boek ‘Much Loved’ uit met prachtige portretten van zwaargehavende maar ‘much loved’ knuffels. En in 2020 werd het prachtige fotoboek ‘Portretten’ van Helena van der Kraan uitgebracht bij de gelijknamige tentoonstelling in het Haags Fotomuseum met ontroerende zwart-wit portretten van teddyberen van haar vrienden, kennissen en zogenaamde ‘bear spotters’.

Strooptocht
Om de tweede Wunderkammer gestalte te geven heeft curator Van der Linden haar jarenlange latente obsessie met zielige knuffels die gered moesten worden de afgelopen maanden zien exploderen tot één grote strooptocht langs rommelmarkten en kringloopwinkels. Terwijl AMC Fok zich vooral heeft gericht op het ontwerp en het interieur van de ruimte. Samen verzamelden ze honderden teddyberen, konijnen, hondjes, katten, pinguïns, paardjes, ja zelfs roggen en een paar kamelen. Daarnaast ontstond een redelijke verzameling big brand merch met favorieten uit de Fabeltjeskrant, van Disney en The Muppets. En niet te vergeten een grote groep home made knuffels, vaak aandoenlijke, lichtelijk mislukte breisels met knopen als ogen en piekerige haartjes van wol. 
Van der Linden: ‘Wat me het meest raakt is dat al die knuffels van een kind moeten zijn geweest, de een nog helemaal spic & span, de ander volkomen versleten.’

Naast de kringloop- en rommelmarktknuffels hebben een aantal bekende Rotterdammers hun favoriete knuffel voor de duur van de Wunderkammer van Zachtheid en Troost uitgeleend.

Speciale actie
Naar aanleiding van de Wunderkammer van Zachtheid en Troost zal er in de Doelen shop een speciale knuffelactie gaan lopen.
Pre-loved knuffels worden tegen een zachte prijs ter adoptie aangeboden. Uiteraard allemaal schoon gewassen en met een label met naam en vindplaats. Want het constant produceren van nieuwe knuffels is zeker zo vervuilend als de fashion industry. Van der Linden: ’Knuffels die weggegooid worden, belanden uiteindelijk op een enorme vuilnisbelt. Dat willen we ‘Beertje’, ‘Stampertje’, ‘Brammetje’ en ‘Kippie’ toch niet aandoen?’

De opbrengst van de knuffels die in de Doelen shop te koop worden aangeboden, gaat naar een goed doel. Op die manier verwijzen de twee plekken naar elkaar, de Wunderkammer en de Doelen shop trekken samen op en bieden beiden op geheel eigen wijze troost. 
De actie in de Doelen shop start in halverwege november, precies op tijd voor Sint en Santa.

De Wunderkammer van Zachtheid en Troost is voor en na concerten, presentaties en recepties te bezichtigen. Toegang gratis.